۱۴۰۲ خرداد ۴, پنجشنبه

۶ جهان یتیم- خانه ای

 ،اگر من را بگذاری کنار، بعنوان طفل عقیم عاشقِ واژه کم نیستند هنوز سرهایی بریده، بی جرم و بی جنایت نپرسیده ای "حال ت چطور است"، چون کلیشه های دردناک را میشناسی و سکوت دردناکتر پرسش خسته کننده؟ کاش یک بار من و تو، اول، آن چه تو امروز در دلت برای من، آرزو داری، ببینیم تا تو باور کنی، خوبم.

شبیه آن پزشکی هستم که صبورانه از بیماری که دست نداشت، میخواست کف بزند.

همین که نپرسیده ای حالت چطور است؛ قدرت را از روی دوش "واژه" برمیدارد و وای نازلی! بر جایی که قبلاً، سخن، حجّت بود، باید "سوگند" گذاشت. گفته بودم این بار را بیا! نیامدی، دیگر هم نیا. اینجا "واژه" بی تعهّد و کاش فقط؛ از "تعهّد" آن میکاست، یتیم شده، گاهی میخواهم بگویم

"جنده"

امّا خود واژه ی جنده، دیگر فاقد کارکرد شده. اینطور که برایت خلاصه کنم، واژه به واژه ی زبان، فقط به دیده ی خریدار دقیق،  در مرتبه ی اولین قدم به سوی لغتنامه های قدیمیِ حفظ شده در موزه ها، ایستاده اند منتظر تا با کدام قطار به سمت کوره ی انسان سوزی، در کدام اتومبیل جابجاییِ  "کلمات انبوه سازی شده" جای گیرند تا در جایی به غلط یا درست، دستمالی شده بعد به نام عتیقه در موزه ای فرود آیند.

من اعتراف میکنم، بحران را بو میکشم، بی قرار میشوم، زیر سوال میبرم

زیر سوال میروم؟ 

در اینجا، در همینجاست که بر علیه سوالات جهان میشورم و دیگر جایگاهم، زیر یا بالای سوال نیز از اهمیت دور شده، و کمی از هرچه باقی مانده را بکار میبرم....مینشینم زیر سوال؟ نه. جایم را جلوی آینه ام حفظ میکنم و طناب آخر نجات "واژه"، واژه ی عزیز و امید بخش را رها میکنم و دستگاه تنفس را خاموش

دیدی؟ این بار هم به درستی سوال کلیشه ای احوالپرسی را به درستی حذف کرده ای

تا دیدار

۱۴۰۲ خرداد ۳, چهارشنبه

۵ استعاره ها

فکر میکنم گاه به گاه، هم نوشته ام و هم وقت نسبتاً زیادی به پیدا کردن هرچه مرتبط به این موضوع بوده، اختصاص داده ام. گاهی متمرکز  گاهی پراکنده. بیشتر، گاهی یادداشت های عجولانه.
همه چیز مثل همه ی اتفاقات پررنگ و سازنده از چامسکی شروع میشود. بعد کشیده میشود به جلسات دوّاری علوم اعصاب. جاییکه هرکه و هرچه به آن ربط میکند، خنده ی ناب اصیلی بر لبم، مُهر میزند. از "استعاره" حرف میزنم. از همه. گاهی تصمیم هایی میگیرم که خودم را از خودم متشکر میکند، در حالیکه هنگام انعقاد تصمیم، صرفاً مغزم متوجه میشود که باید مرتب شود.

در جلساتی که به طور خاصّ، و جدّی
 افراد، از منظر تخصّص خود، به آن نگاه میکردند، شگفت زده میشدم. یادداشت های من بیشتر حاوی جملات احساسی و کلمات شدید و مبالغه آمیز در وصف مغز و اجازه ای که ایجاد میکند؛ چنین گشاده دستانه؛ برای غرق شدن در ، او، .گاهی به توانایی ذهن در تحمل  حجم نتایج و خوانش های گوناگون از یک مطلب، بدون رخ دادن استفراغ ذهنی فکر میکردم آن اهریمن قهّار و برنده ی خالق، چیزی جز مغز ِ
نیست. بیان و طرح ماجرایِ ارتباطِ فهمِ دقیق
اسکیتزوفرنی و باز شدن صندوق "استعاره" و رژه ی علوم نقلی و عقلی و جایگیریِ استعاره در هریک و کاملاً مناسب، دغدغه ی همیشگی من بوده. از هر طرف معادلات هم به آن که میرسم هوش زیادی میطلبد من را از دیوار جهل رها کند.
این جمع بندی نهایی من بوده و هست که استعاره یا متافور از مکانیسم های هوشمندی ست که، بشر در یک نقطه زمانی [؟] یا در طول بازه ی زمانی، به خدمت گرفته یا در خدمتش قرار گرفته(!!!!!)؟؟؟ امّا چراییش برای من اطلاعات سطحی و کودکانه ای هستند. مسخ کافکا، گره گور سامسا ،یک اتاق در بسته، از یک [شاید] سوسک، انفعال گره گور سامسا منتهی به تبدیل وی به آن سوسک؟؟؟ میشود که دیگر کوچک و مشخّص نیست. این مثال بسیار در علوم شتاختی و اعصاب و روان، میتواند، پرکاربرد باشد، همانقدر که در علوم اجتماعی و فلسفه.
جمع بندی کلّی آثار داستانب داستایفسکی که بوضوح در آنها اشخاص نماد و استعاره ای از یک تفکر و یک قشر بوده و ظاهرن به اندازه ی کافی روانشناسان به آن پرداخته اند.
 امّا بالاخره حضور غیرقابل انکار وی، در ادبیات روزمرّه، در فرهنگ های ملل گوناگون به اشکال گوناگون. اسامی مانند ضرب المثل، متل، متلک، اشعار عامیانه مثل واسونک، بکارگیری مفاهیم تابویی در لباس شعر،" کوچه تنگه، بله! عروس قشنگه بله"!...تا حبسیه سرایی و اشعار قدیمی اعتراضی در زیر خفقان حکومتها، نازلی شدن وارطان ها، بکارگیری "یادآر ز شمع مرده"'، در حداقل دو عصر و در نهایت به یک مقصود.....
به چشم من یک عنصر مشترک در تمام مفاهیم و خرده مفاهیم شبیه استعاره وجود دارکمپلیکاسیون،گره یا مشکل"، کمبود ابزار،  (ترس جان، ترس از برچسب جنون گرفتن، ترس از دست دادن، نیاز به صله و فقر، شرم،ضعف....)، اینجاست که زبان بعنوان ابزار بیان، و ارتباط و رفع نیاز....نیاز بشر به ارتباط؛ حیاتیست وگرنه گره گور سامسا تبدیل به هیولا میشود و در شرایط عدم توانایی شناخت و رویارویی با آنچه که از عدم آگاهی تبدیل به "موجود"غیرقابل شکست، مسخ آن شده و این چنین، استعاره ای قابل تعمیم به بشر مسخ شده در جهان پر از لابیرنت میتواند باشد.
پشت شوخی ها، همیشه مفهوم جدّی سختی وجود دارد، باید همدلی پیشه کرد.....تا همینجا میشود سال ۲۰۲۳

۱۴۰۲ اردیبهشت ۳۱, یکشنبه

۴) به مژگان سیه کردی هزار رخنه در دینم

  شب را، بوی بویِ شب را، باید شب نیوشید و نشست بر سر سکّو، هوا سرد باشد، من هم حتّی کمی بلرزم،  بیشتر قوز کنم و در سرم شب را شعر کنم و شعر را نان شب؟ مگر شعر نان شب میشود؟ میگویم شعر بخوان! لعنتی! کدام پاک باخته-طبیب جان و طبیب تن، در جیب ژاکت بهاره اش حافظ جیبی دارد. 

خودم را زدم به بیخبری، کیست که نداند؛ میان من و حافظ قصّه ایست به بلندای عمرِ کتاب بوف کوری که نازلی به من قرض داده بود، کدام شعر؟ چه فالی؟ اینهاست که میگویند. با مدّعی مگویید اسرارعشق و مستی...باقی را هم خوشه چینان شعر جمع کنند که هنوز کره ی گرد بر محور قضیب میگردد. قضیب، با هویتی وابسته. چه اِدباری! چه عبث!،وقتی از من تا مرگ، یک مادر فاصله است و تمام میشویم. قصه های خانواده ی خانم و آقای الف. کاش میشد؛ صدای خنده را نوشت تا نشنیدی میخندم....کاش به پیروان دلقک و قضیبش بگویم برگردند، قصه دارم، قصه میگویم...بقول دختر عمویم: حیف!

اینجاست که دلم با زبان "سایه"، و تار لطفی.....دیر است گالیا/کاروان رفته...نگاهت را بلدم. "نمیخواهی بخوابی"؟ نمیخواهم سردم نیست. .میگویی گل مطبوعت را نیافتی زیر بالشم صابون گذاشتی. این جدید است و  خیلی خیلی دیر......در شهر نگاری نبود....گفتی" اگر صبح بیدار شدی و مرا ندیدی. نترس صبح میرویم نان میخریم که تو نخوری و بو بکشی" من؟ ترس؟ الا ای پیر فرزانه! از تلمّذ از توست . یاد میمل میفتم. "ما کرگدن ها"...... زیر لحاف کهنه جهاز مادر مرحومت تا چانه میروم. با صدای بلند کتاب میخوانم. رفته ای، بویت مانده....رفاقت است؟ مهر است؟ زنجیر است؟ وفا ست؟ زیرا که هرچه هست اندیشیدن به آن موهایم را نوازش میکند...بگذار همان مرید و مرادی کنیم. اسم است....اسمش را بگذار، "خریّت تو و خرسواری من و تا پایین گلابدره" "میخندیم

مرداد ماه تولد نازلی است و برایش کشفم را لو میدهم

عشق

 یعنی  روی بالکن ما نازلی بدونِ آرمیتا .... تخت من بدون بالش بازی خواهر ته تاغاریم، نامه ی شاگرد فرزاد کمانگردر جواب نامه ی کمانگر، سه نامه از اصفهان، با دست لرزان. یک صفحه نامه از شرافت به دستخط لرزان فریبای جانم، معلم، شرافت و تعهد... که رفت و ستاره شد و من را به جهانم بازگردانید. آیا تو که پوست تنت لباس معلمی ست تصدیق نمی کنی، فریبا قامت معلّم بود، نه! هست حیف...ندیدی ندیدیم.... رفت، با چشمان درخشان، پری مهربان قصه ها، دارم خنده اصیل، عشق اصیل، کمال ناممکن، شرّ .حقیر را با تکه کلمات ظریفش مرور میکنم..دیر؟ من از آن روز که در بند توام آزادم

این نامه ایست و داستانی واقعی و درس راه درست...نسخه من برای من از معلّمی سربلند

تولدش مبارک.